Anne Wojcicki genetik oyununu değiştirmeye başlamıştı; ancak Gıda ve İlaç Dairesi yoluna taş koydu.
Yakın zamanda, 23andMe kurucusu Anne Wojcicki, kızını evleri Palo Alto California yakınlarındaki yüzme müsabakasında izlerken orada görmeyi umduğu annesinin kalabalık içinde olmadığını fark etti. Telaşlanarak aradı. “Anne, niçin yüzme müsabakasına gelmedin?” diye sordu. “Amsterdamdayım.” dedi annesi. “Eğitimi değiştirmemi istiyorlar!”
Wojcicki bu hikayeyi insanların genelde kavrayamadığı bir şeyi açıklamak için anlatıyor. Evet, birkaç ay öncesine kadar Google kurucu ortağı ve Silikon Vadisinin ikonlarından biri olan Sergey Brin ile evliydi. Ancak iş girişimciliğe gelince, eski eşi Woj olarak bilinen bu kadın yüzünden sıraya düştü.
Wojcicki, Mountain View’daki ofisinde koşu şortu ve kapüşonlusuyla otururken, “Annem en iyi ihtimalle deli.” diyor. Büyük Wojcicki’nin teknolojiyle pek arası yok, uzun zamandır Palo Alto Lisesinde basın öğretmeni ve 3 kızını, (bu ekipte Youtube CEO’su Susan Wojcicki de var) Anne’in tanımıyla mantıksız iyimserlikle dolduruyor. “Şüphesiz beni en çok etkileyen şeyi şu sözü ‘Yalnızca işini bitir. Hepsi senin kontrolün altında.’” diyor. Bu anlamda Zuckerberg, Elon, Sergey ve Larry onunla aynılar, özgür ruh, heves ve “işini hallet” tavırları. Woj’un gölgesinde büyüyen bebek Woj en güzel öğretisini özümsemiş: “Hayatında yapabileceğin en kötü şey değiştiremeyeceğin şeyler hakkında sızlanmaktır.”
Bu felsefe (-engeller yok, yalnızca umulmayan hediyeler var-) yolu pürüzsüz ve düz olan bu lider için çok önemli olmuştu. Wojcicki 23andMe’yi 2006 da kurdu. Wall Street’te Sağlık Hizmetleri Uzmanı olarak 10 yıl çalıştıktan sonra Amerikan yöntemiyle tedavi ve ilaç üretiminin değişmesi gerektiğini anladı. İlaç endüstrisinde ilaç bulmak için kullanılan milyarlarca doları kast ederek “Büyük miktarda bir kayıp var gibi hissediyorum.” dedi. Moleküler Biyolog Markus Stoffel ile yaptığımız konuşmada çözümün, dünyanın genetik verisini yığarak sonuçları incelemek ve Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkları engellemek olduğunu söyledi. Biyoloji çalışan Wojcicki önce kendinde sonra kocasının şirketinde işlevsel bir şablona sahipti.
Plastik şişeye salya doldurup 23andMe’ye göndererek müşteriler 23 kromozomlarında bulunan DNA’yı deşifre edebiliyorlardı. Bu uzak akrabalarından geçen kistik fibrosis ya da laktoz intöleransı gibi hastalıkların riskini taşıyıp taşımadıklarını keşfetmeleri anlamına geliyor. 23andMe testlerin ücretini 2008’de 999 dolardan 399 dolara, 2012’de ise 99 dolara düşürdüğü için yüzlerce müşteri çekti ve Kanada ve Avrupa’ya açıldı. Bu sayede genlerindeki sırrı arayan müşteriler DNA’larını ve kişisel bilgilerini şirketin büyüyen veri tabanına ekliyordu.
Ancak Kasım 2013’te Wojcicki’nin şirketi tam iyiye giderken aniden duvara tosladı. Amerika Gıda ve İlaç Dairesi kontrolsüz tıbbi malzemeler kullandıklarını iddia ederek 23andMe’den testlerini sağlık amacıyla kullanmalarını durdurmalarını istedi. En zorlu ürününün bir anda piyasadan çekilmesi bir girişimi kolayca öldürebilir. Paniklemek yerine, Wojcicki Wall Street’deki uzmanlık işine geri döndü ve bilgi toplamaya çalıştı. Avukatlarla, düzenleyici uzmanlarıyla, ilaç sektörü CEO’larıyla, kullanışlı bir fikir verecek herkesle birçok konferans konuşması yaptı. Wojcicki, “O ilk hafta ‘veri, veri, veri, veriye ihtiyacım var!’ şeklinde geçti.” dedi.
Bu konuşmaların sonucu taktiksel olarak geri çekilme ve stratejik olarak yeniden birleşmeydi. Gıda ve İlaç Dairesinin sözüne uyarak, 23andMe test satmayı durdurmak için ajans ile birlikte çalıştı. Bu sırada, Genentech ve Pfizer’a DNA veri tabanlarını gelecek ödemeler ve verileri kullanarak yapılacak ilaçların gelirinden kesintiler yapma karşılığında verdiler. Şirket planlarını, kendi terapisini yaparak, bir Genentech bilim adamını işe alarak yaptı. Şubat ayında, Gıda ve İlaç Dairesi 23andMe ve rakiplerine yalnızca iki ebeveyn de taşıdığında oluşan otozomal resesif hastalıkları pazarlama konusunda izin verdi. Karar tüm yönetmeliğin onayını alamadığı için durduruldu, ancak 23andMe’nin fonunun temmuza kadar 79 milyon dolardan 1 milyar dolara kadar çıkarabileceği kehaneti için yeterliydi.
İlk girişimcilik deneyimi olarak, Wojcicki karmaşık bir sorumluluğun tüm parçalarını aynı anda ele almayı öğrendiğini itiraf ediyor. “Dönüp baktığımda, adım atmak bizim gücümüz değilmiş.” diyor. “Şimdi bir şeyleri inşa etmenin zor olduğunu anlayabiliyorum.”
Bu arada, 23andMe’nin karşılaştığı zorluklar büyümesini etkilemişti. Başlarda, DNA dizilerini tanı aracı olarak kullanmak birçok tıbbi şirket için zor gelmişti. Kurul üyesi Esther Dyson, “Tüm bu ‘direkt olarak tüketiciye’ işi, nasıl söylesek, tutmadı.” diyor. O günlerde asıl soru 23andMe’nin öncülük ettiği yolda para kazanıp kazanamayacağıydı. Gartner Biyoteknoloji Uzmanı Stephen Davies, bunu yapmak büyük ilaç firmalarıyla sıkı bağlara sahip olmanın gerektiğini söylüyor ki bu hantal devler Wojcicki’yi harekete geçirenlerin ta kendileri.
Ancak Wojcicki bu konuda endişelenmiyor, sonuçta annesinin kızı. Bileğindeki fitness takipçisini göstererek “tıp şimdiden iyiye gidiyor.” diyor. Meğerse kalp atışı verisi veren bir cihazmış doktor tarafından önerilen bir test değilmiş, eliptik bisikletle spor yaparken fit olmadığını değil kansız olduğunu anlamasına yardımcı olmuş. “Artık sağlığınız doktorunuza yaptığınız düzenli kontrollerden ibaret değil, sizin gidişatınızla alakalı.”
Bu makale inc.com’da Jeff Bercovici tarafından 2015’te yayınlanan yazıdan çevrilmiştir.
