Plastikler, tek kullanımlık ürünlerden dayanıklı tüketim ürünlerine kadar birçok farklı alanda hayatımıza dahil olmuş durumda. Günlük hayatımızı ne kadar kolaylaştırsalarda oluşturdukları atıklar nedeniyle uzun vadede insan ve çevre sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri yadsınamayacak nitelikte. BBC News’in haberine göre küresel düzeyde önlemler alınmadığı takdirde 2040 yılına gelindiğinde kara ve denizlerdeki plastik atıklar 1,3 milyar tona ulaşacak. Plastiksiz Temmuz, tam da bu duruma dur demek için 2011 yılında Avusturalya’da başlatılan bir halk hareketi. Günümüzde küreselleşerek 177 ülkeden 326 milyon kişinin katıldığı, plastik kirliliğinin çözümünün bir parçası olmak için bir ay boyunca tek kullanımlık plastik tüketimini sıfırladığı veya azalttığı bir meydan okumaya dönüşmüştür.
Plastiksiz Temmuz, plastiksiz bir yaşamın mümkün olduğunun farkına varmak ve bunu deneyimlemek için oldukça iyi bir fırsat. Siz de Temmuz ayını bir başlangıç olarak kabul edip plastiksiz bir ay deneyimlemek ve bu deneyiminizi diğer aylara da taşımak ve hatta bir yaşam alışkanlığına dönüştürmek isterseniz gelin hayatınızda nasıl değişiklikler yapabileceğinize göz atalım.
Çantanızdan plastiksiz yaşam kitinizi eksik etmeyin!
Benim tek kullanımlık plastiklerin bir kısmıyla vedalaşma deneyimim Aralık 2019’da başladı. Bu süreçte önce su şişelerinin yerini mataralar ve termoslar, alışveriş poşetlerinin yerini de bez çantalar ve fileler aldı. İki buçuk yılda kendimi gözlemlediğimde bu alışkanlığımı en çok aceleyle evden çıktığımda veya dışarıdayken plansız bir alışveriş gerçekleştirdiğimde ihlal ettiğimi fark ettim. Çözümü ise çantamda az yer kaplayacak ama mutlaka yanımda olacak bir plastiksiz yaşam kiti taşımakta buldum.
Plastiksiz yaşam kitinde neler olabilir?
- Bez çanta, alışveriş filesi
- Tekrar kullanılabilir termos ve/veya matara (mataranın katlanabilir olması yerden tasarruf etmenizi sağlar)
- Tekrar kullanılabilir pipet, çatal ve kaşık
- Orta boy bir saklama kabı veya kavanoz
- Balmumu saklama kumaşları
Bence bu listedeki ilk üç madde olmazsa olmaz benim de çantamda sürekli bulundurduğum parçalar, listedeki diğer parçaları günlük planınıza göre değiştirebilir, farklı ürünler ekleyebilir veya çıkarabilirsiniz.
Kullandığınız temizlik ve bakım ürünlerinde değişime gidin!
Temizlik ve bakım ürünleri ve ambalajları bireysel plastik tüketimimizde önemli bir yer tutuyor. Şampuan, duş jeli ve sıvı sabun ilk aklımıza gelen ürünler, hepsinin ambalajsız alternatifleri mevcut. Kişisel hijyeninizi sağlarken Dünya’yı kirletmemek için katı şampuan ve sabunlar tercih edebilirsiniz. Diş fırçalarında bambu veya bioplastik saplı fırçalar tercih etmek, diş macunu tercihlerinizi ekstra karton kutusu olmayanlardan yana kullanmak da bu konuda atabileceğiniz önemli bir adım.
Mutfağınızı küçük değişikliklerde plastiksizleştirebilirsiniz!
Mutfakta özellikle yemek hazırlama ve gıda saklama sırasında kullanılan plastikleri tekrar kullanılabilir ürünlerle değiştirmek mümkün. Buzdolabı poşeti, streç film ve plastik kaplar gibi ürünler yerine tekrar kullanılabilir kilitli poşetler, saklama kumaşları, cam kavanozlar ve tekrar kullanılabilir saklama kapları tercih edebilirsiniz. Evde çalışma düzenine geçilmesiyle birlikte tüketimi artan tek kullanımlık kahve filtrelerini yeniden kullanılabilir filtreler ile değiştirebilir hatta filtrenizi kendiniz dikebilirsiniz.
Mutfak temizlik gereçlerinde ise plastik bulaşık süngerleri ve fırçalar yerine doğal süngerler, kabak lifi ve ahşap fırçalar kullanmak, plastik ambalajlı deterjanlar yerine doğal alternatiflere yönelmek veya re-fill (yeniden doldurulabilir) sistemler tercih etmek sizi plastiksiz mutfak hedefinize bir adım daha yaklaştıracaktır.
Henüz köklü bir için kendinizi hazır hissetmiyorsanız uzun süre saklanabilir ürünleri toplu paketler şeklinde alarak da birim başına düşen plastik tüketiminizi azaltarak dönüşüm için bir adım atabilirsiniz.
Doğrudan ve dolaylı plastik tüketiminizi kontrol etmek sizin elinizde!
Doğrudan plastik kullanımını kontrol etmek tamamen kişisel irade ve motivasyon ile alışkanlık kazanılarak sağlanabilir. Ev dışı tüketim ve alışverişler gibi nedenlerle dolaylı olarak tükettiğimiz, işin mutfağında kullanılan plastiklerin tüketilmesini engellemek daha fazla dikkat ve çaba ister. Tüketim alışkanlıklarınız çerçevesinde daha sürdürülebilir ve ekolojik üreticileri/markaları tercih etmek ve desteklemek hem o markaların mevcut faaliyetlerinin devam etmesine ve büyümesine katkı sağlayacak hem de diğer markaları tüketici davranışlarıyla evrilerek daha sürdürülebilir süreçler ve ürünler tasarlamaya itecektir.
Plastiksiz Temmuz meydan okumasına katılarak plastik tüketimini azaltmayı hedefleyen herkese hepimiz için daha temiz bir çevre ve daha sürdürülebilir bir gelecek sağlama çabalarınız için teşekkür ederim. Bu süreçteki deneyimlerinizi ve kendi yöntemlerinizi benimle paylaşmak ve yazıma eklemeler yapmak isterseniz çok mutlu olurum.
Nursena Akten
